New-Moon Radishes ראש־חודש־רעטעכלעך

ראש־חודש־רעטעכלעך

אױף ייִדיש זאָגט מען „ אַז עס גײט די סדרה קרח, קומט אױף׃ קאַרשן, רעטעך, כרײן” די ראשי־תּיבֿות פֿון די דרײַ געװיקסן זענען „קרח“. אין דער װאָך, כאָטש, איז דער אַגריקולטורעלן לוח דאָ אין ניו יאָרק דער זעלבער װי אין דער אַלטער הײם.

רױטע רעטעכלעך הײסן אױף ייִדיש „ראש־חודש רעטעכלעך“ צוליב דעם װאָס זײ קומען אױף אין דרײַסיק טעג אָדער װײניקער. די אָ רעטעכער װערן דערמאָנט אין דער באַרימטער אָנבײַסן סצענע אין „דער קונצנמאַכער פֿון לובלין“ פֿון באַשעװיסן׃

אין דער צײַט װען יאַשאַ האָט זיך געפּאָרעט אין הױף, איז אסתּר אױפֿגעשטאַנען און צוגעגרײט אָנבײַסן׃ אַ פֿלאַם־פּלעצל מיט פּוטער און צװאָרעך, יונגע ציבעלע, ראש־חודש־רעטעכלעך, אַ זיסע אוגערקע, און קאַװע, װאָס זי אַלײן האָט געמאָלן אין אַ קאַװע־מילעכל און פֿאַרבריט אין דער מילך.

אַ, טעם גן־עדן! איך װאָלט זײער געװאָלט אַמאָל צוגרײטן דעם אָנבײַסן, מערצעשעם. איך װאָלט אױך באַמערקן אַז מע טאָר ניט גלױבן אַלע אױסגעריסענע רכילות װעגן ייִדישע עסן אין דער אַלטע הײם. געגעסן האָט מען אַ סכערלײ גרינסן.

זך עץ האָט נאָך נישט אָפּגעבאַקן קײן פֿלאַם־פּלעצל, קאָנט עץ זיך באַגײן דערװײַל מיט רעטעך קאַנאַפּײען.

קאַנאַפּײען מיט רעטעכער אױף אָנבײַסן

דינע רעפֿטלעך פֿון ראַזעװע ברױט
פּוטער
כּשר זאַלץ
צװאָרעך אָדער שמירקעז
דינע רעפֿטלעך ראש־חודש־רעטעכלעך

שמירט'ץ אָן דאָס ברױט מיט פּוטער און באַשיט'ץ מיט זאַלץ. שמירט'ץ מיט קעז, און לײגט'ץ צו די רעטעכלעך.

A Yiddish saying about this week’s portion reminds us “Az es geyt di sedre koyrekh, kumt oyf: karshn, retekh, khreyn” “When the week of Korakh comes around, cherries, radishes, and horseradish come up.” The initials of the three seasonal products form an acronym for “Korakh.” this week, at least, the agricultural calendar of New York is in sync with that of Eastern Europe.

In Yiddish red radishes are called “roysh-khoydesh retkhlekh,” or “new-moon radishes,” not because they have anything to do with the new moon, but because they seem to spring up so soon (less than a full moon cycle) after being planted.

These radishes appear memorably in the famous breakfast scene in The Magician of Lublin by Isaac Bashevis Singer, which begins at just this time of year:

While Yasha was busy in the courtyard, Esther got up and made breakfast: a griddle-pletzl with farmer cheese, spring onions, new-moon radishes, a sweet cucumber, and coffee she had ground herself in the coffee mill and seethed in milk.

(A pletzl is a flatbread similar to focaccia). I would love to try to reproduce this gorgeous breakfast sometime. It is worth noting that contrary to dreary and slanderous stereotypes, seasonal vegetables in great variety were central to the diet of Jews in Eastern Europe.

If you haven’t got around to baking a griddle-pletzl just yet, these colorful breakfast canapés will tide you over.

Radish Canapes for Breakfast

Thin slices from a whole-grain baguette
Sweet butter
Kosher salt
Cream cheese or farmer cheese
Red, pink, or purple radishes, sliced thin

Butter the bread, sprinkle with salt, spread with cheese, and arrange radishes on top.

Other antioxidant-rich tastes from old world and new are to be found at Sweetnicks.