דער צענזוס 2

קאַריקאַטור פֿון פּאָנטש (Punch) 1891

(המשך פֿון אַ פֿריערדיקן בלאָג־אײנס)

דער אינטערװיו איז װײַטער געגאַנגען און איך האָב אָנגעהױבן פֿילן זיך אַ ביסל אומבאַקװעם. דער צענזוס־צײלער װײסט שױן צו פֿיל.

שפּעטער איז ער געקומען צו אַ פֿראַגע מיט װאָס איך בין געװען זײער צופֿרידן׃

–צי רעדטסטו אַנדערע שפּראַכן אין דער הײם, חוץ ענגליש?

–יאָ , זאָג איך, שטאָלץ װי אַ דעמב, איך רעד ייִדיש.

–נײן, זאָגט ער, דו רעדטסט נישט אין דער הײם ייִדיש.

–איך רעד יאָ אין דער הײם ייִדיש, בין איך געבליבן בײַ מײַנס,

–מיט אַ יאָר צוריק איז געװען בײַ מיר צו גאַסט אַ מײדל מיט װעמען איך האָב גערעדט נאָר ייִדיש. ייִדיש איז געװען אונדזער אײנציקע שותּפֿותדיקע שפּראַך.

–נו, זאָגט ער, דו װילסט נישט הערן מײַן מײנונג.

–אַדרבא, זאָג איך, װאָלט איך זײער געװאָלט הערן דײַן מײנונג.

–דו דאַרפֿסט פּרוּװן מיך פֿאַרשטײן, זאָגט ע. איך װױן אין ברוקלין, און די מענטשן װאָס רעדן דאָרטן ייִדיש זענען שלעכטע מענטשן, טאַקע װאָס שלעכט הײסט.

–איך מוז אָפּפֿרעגן די טענה אַז דאָס איז אַ פֿאַנאַטישער און פֿאָראורטלטער פּסק־דין, זאָג איך. װאָס האָסטו צו די הײמישע ייִדן?

–װאָס האָב איך צו זײ? װאָס האָב איך נישט צו זײ? זײ זענען רײנע גנבֿים. אַ שטיקל האַמבורגער װעלן זײ נישט פֿאַרזוכן, חלילה, אָבער זײ װעלן אײַך באַגאַזלענען ביזן לעצטן גראָשן.

עס איז שױן געװען זײער שפּעט, און איך האָב שטאַרק געװאָלט אַז דער אונגליקלעכער בחור זאָל שױן אַװעק, אָבער איך האָב אים נישט געקאָנט לאָזן גײן. איך מוז אים ראַטעװען די נשמה, עפֿענען אים די אױגן, סײַ װעגן ייִדיש, סײַ װעגן ייִדן. װאָס קאָן איך אים װײַזן, ער זאָל פֿאַרשטײן װאָס אײסט ייִדיש? װאָס װאָלט סטוטשקאָװ געטאָן? איך האָב אים געגעבן אַ קאַטאַלאָג פֿון מײַן אוניװערסיטעט.

–איך פֿיר אַ קולינאַרישע רײַזע קײן ברוקלין יעדער זמן. איך האָף דו זאָלסט מיטקומען, זען פֿרומע ייִדן מיט פֿרישע אױגן.

מיט אַ צוזאָג זיך צו פֿאַרשרײַבן אין מײַן קורס, איז ער אַװעק אין דער נאַכט אַרײַן.